Świdośliwa – zastosowanie, właściwości, pielęgnacja i uprawa

Wśród wielu gatunków i odmian ogrodowych krzewów i drzew owocowych znajdziemy także świdośliwę. Nie cieszy się ona jeszcze wielką popularnością w naszych przydomowych ogródkach, ale to prawdopodobnie szybko się zmieni – latem jest źródłem smacznych i bardzo wartościowych owoców, wiosną i jesienią natomiast cieszy swoją niebanalną urodą.

Czym jest świdośliwa, skąd się wzięła i jakie są jej odmiany? Jakie wartości odżywcze mają jej owoce i do czego można je wykorzystać? W jaki sposób pielęgnować świdośliwę aby każdego roku dawała nam obfity plon owoców? Zapraszamy do lektury!

Świdośliwa – co to jest?

Świdośliwa należy do rodziny różowatych – jest więc bliską krewną jabłoni. Mimo tego pokrewieństwa owoce świdośliwy są bardziej podobne do owoców borówki amerykańskiej. To niewielkie drzewo lub krzew ozdobny pochodzi z Ameryki Północnej i obecnie znanych jest około 25 gatunków, między którymi występują różnice przede wszystkim dotyczące wielkości – najmniejsze mają 30 cm, największe zaś nawet 4 – 5 metrów.

Odmiany świdośliwy

Do najbardziej popularnych odmian świdośliwy należą:

• świdośliwa jajowata (Amelanchier ovalis),
• świdośliwa olcholistna (Amelanchier alnifolia),
• świdośliwa kanadyjska (Amelanchier canadensis), znana również jako świdośliwa lamarcka (Amelanchier lamarckii).

W Ameryce Północnej, przede wszystkim w Kanadzie, największą popularnością cieszą się świdośliwa olcholistna i larmacka. W Europie jeszcze niedawno najczęściej uprawiana była świdośliwa jajowata, ale okazuje się być zbyt wrażliwa i kapryśna, toteż jej miejsce zajmuje świdośliwa olcholistna, która jest bardziej odporna i ma niewielkie wymagania glebowe. To także odmiana długowieczna.

Dlaczego warto mieć świdośliwę w ogrodzie?

Ponieważ rodzi smaczne, jadalne owoce, bogate w witaminy (m.in. witaminy C), składniki mineralne (owoce są bogatym źródłem wapnia i żelaza) oraz liczne flawonoidy i garbniki. 

Niebiesko – czarne, lekko spłaszczone owoce świdośliwy przypominają borówkę amerykańską i mają liczne prozdrowotne właściwości: antybakteryjne, przeciwwirusowe, wzmacniające i oczyszczające. Spowalniają procesy starzenia, leczą stany zapalne skóry, a nawet opóźniają powstawanie jaskry.

Walory dekoracyjne świdośliwy

Świdośliwa jest też wyjątkowo urodziwym krzewem (lub drzewkiem) – jej liście mienią się jesienią wszystkimi odcieniami czerwieni, pomarańczu i fioletu, a piękne białe kwiaty wabią motyle, pszczoły i inne zapylacze. Warto przy okazji wspomnieć, że świdośliwa jest samopylna, a więc jeden egzemplarz wystarczy, aby owocowała. Idealnie sprawdza się uprawiana w celach dekoracyjnych.

Zastosowanie owoców

Owoce świdośliwy idealnie sprawdzają się w produkcji domowych przetworów – możesz z nich zrobić dżemy, konfitury, soki, kompoty i nalewki. Podobnie jak borówka amerykańska, świdośliwa nadaje się do mrożenia oraz spożycia na surowo. Jej owoce są soczyste i słodkie w smaku.

Uprawa świdośliwy

Krzewy świdośliwy nie są trudne w uprawie, ale aby dobrze rosły i zapewniały obfite zbiory, trzeba zapewnić im warunki, których wymagają. Oto one.

Wymagania stanowiskowe

Świdośliwa lubi lekkie zacienienie lub pełne słońce – możesz więc sadzić ją w prawie dowolnym miejscu ogrodu. Miejsce przeznaczone dla niej nie powinno być jednak ciemne. Cechuje ją duża mrozoodporność, wytrzymuje spadki temperatury nawet do -30 stopni.

Wymagania glebowe

Świdośliwa najlepiej udaje się na glebach przepuszczalnych, zasobnych w składniki pokarmowe. Możesz uprawiać świdośliwę również w miejscach suchych i na glebach od lekko zasadowych do lekko kwaśnych. Rośliny te nie znoszą jednak gleb podmokłych.

Sadzenie świdośliwy

Podobnie jak wszystkie inne rośliny, świdośliwę wysadzać należy do uprzednio przygotowanych dołków w wybranym miejscu ogrodu. Powinien on być na tyle duży, aby korzenie sadzonki mogły się swobodnie rozłożyć. Po posadzeniu roślina powinna zostać obficie podlana.

Świdośliwę sadzimy najlepiej jesienią lub wczesną wiosną. Jeśli ziemia jest mało zasobna, dobrze jest podsypać sadzonkę niewielką ilością kompostu. W przypadku gleb ciężkich i wilgotnych, zasypujemy świdośliwę mieszanką ziemi i piasku. Pamiętajmy, aby ziemia służąca do zasypania bryły korzeniowej, była dobrze rozdrobniona – bryły mogą uszkodzić korzenie rośliny i stworzyć tak zwane kieszenie powietrzne.

Pielęgnacja – czy świdośliwa jest wymagająca?

Kolejną zaletą rośliny jest jej łatwa pielęgnacja. Świdośliwa nie nastręczy ogrodnikowi większych trudności i w większości przypadków jest prawie bezobsługowa. W swoich naturalnych warunkach – na północy Ameryki i we wschodniej Azji – krzew ten rośnie w bardzo różnorodnych warunkach. Spotkać go można zarówno na brzegach rzek, jak i w wąwozach czy na suchych, jałowych stokach.

Nawadnianie

Jednym z zabiegów koniecznych w przypadku świdośliwy jest jej regularne nawadnianie w początkowej fazie wzrostu, kwitnienia i owocowania, czyli w gruncie rzeczy przez cały sezon wegetacyjny. Zwłaszcza w okresach suszy należy dbać o jej obfite podlewanie – nawet dojrzała już roślina źle znosi niedobory wody.

Nawożenie

Nawożenie świdośliwy potrzebne jest tylko w przypadku młodych, dopiero co posadzonych sadzonek. Później krzewy same radzą sobie z pobieraniem substancji odżywczych z gleby i nie trzeba ich dodatkowo zasilać. Jedynie na glebach kwaśnych można, w przypadku zaistnienia wyraźnej potrzeby, podsypać podłoże węglanem wapnia w celu odkwaszenia go.

Cięcie

Świdośliwa generalnie cięcia nie wymaga – krzew ten naturalnie tworzy zwartą i ładną koronę. Cięcie będzie potrzebne, jeśli chcemy prowadzić ją na drzewko, choć w niektórych szkółkach można kupić sadzonkę o jednym pędzie – wówczas nie trzeba jej w ogóle przycinać. Może się okazać więc, że pierwsze cięcie będzie potrzebne dopiero po wielu latach uprawy, kiedy roślina zbyt mocno się rozrośnie i straci estetyczny pokrój.

Niektórzy znawcy tematu zalecają przyciąć świdośliwę po raz pierwszy tuż po jej posadzeniu – w marcu. Jeśli sadzenie odbyło się jesienią, przycinamy ją kolejnej wiosny aby przycięte pędy nie przemarzły. Nie jest to jednak zabieg niezbędny.

Niezależnie od rodzaju świdośliwy i jej odmiany, krzewy owocują na pędach ubiegłorocznych i starszych. Jego cięcie może więc być ryzykowne dla początkującego ogrodnika i, w przypadku nieumiejętnego wykonania zabiegu, obniżyć plonowanie w danym roku. Bezwzględnie należy jednak usuwać połamane lub uszkodzone gałęzie.

Podsumowanie

Świdośliwa ma wiele zalet – w sprzedaży dostępne są różne gatunki i odmiany o różnej wielkości. Cechuje je bardzo duża plenność i niesamowita wręcz łatwość w uprawie. Jej smaczne owoce przypominające wyglądem borówki można jeść na surowo i wykorzystać do wyrobu domowych przetworów. Wszystko to sprawia, że świdośliwa z pewnością już niedługo będzie się cieszyła bardzo dużym zainteresowaniem ogrodników.